MENU
Manewry lokomotywą przy magazynie piasku . Po lewej kościół przy ulicy Wolności . Foto Tomasz K.

Dodał: Zdzisław K.° - Data: 2021-12-28 18:41:30 - Odsłon: 502
11 sierpnia 2004

Data: 2004:08:11 15:59:21   ISO: 50   Ogniskowa: 7.8 mm   Aparat: Konica Minolta Camera, Inc. DiMAGE Z2   Przysłona: f/2.8   Ekspozycja: 10/6400 s  


Historia Lokomotywowni MD Jaworzyna Śl.

Na przełomie XIX i XX wieku w niewielkiej odległości od Jaworzyny powstały linie, które łączyły wszystkie ośrodki miejskie regionu. Wówczas jaworzyńska parowozownia, istniejąca już od lat 50. XIX w. stała się dogodnym ośrodkiem do obrządzania i naprawy kursujących po tych liniach parowozów. Dla zapewnienia sprawnej obsługi powiększającego się parku parowozów w początku 1906 r. przystąpiono do budowy nowej stacji wodnej i parowozowni w rozwidleniu linii na Wrocław i Świdnicę. Zbudowano w latach 1906-1907 halę na 19 stanowisk z 20m obrotnicą. Na terenie parowozowni wzniesiono inne, niezbędne obiekty do obrządzania lokomotyw jak kanały oczystkowe, żurawie wodne, żurawie węglowe wraz z zasiekami. Tory ułożono dopiero w 1908 r. W latach 20. lokomotywownia przeszła większą modernizację - w związku z doprowadzeniem trakcji elektrycznej do Jaworzyny zelektryfikowano tor dojazdowy do lokomotywowni i sześć stanowisk, a za przebudowanym na przelotowym stanowiskiem nr 17 wzniesiono halę napraw elektrowozów. W latach 40. ponownie rozbudowano parowozownię przedłużając stanowiska naprawcze, dla zmieszczenia nowych, znormalizowanych parowozów towarowych. Do 1928 r. parowozownia w Jaworzynieobsługiwała magistralę Wrocław - Wałbrzych, a do końca wojny ruch towarowy na magistrali podsudeckiej z Kędzierzyna do Legnicy.

Po wojnie parowozownia w Jaworzynie była najważniejszą na Dolnym Śląsku wobec zniszczeń w węźle wrocławskim i deelektryfikacji linii kolejowych przez Sowietów. Powstał tu jeszcze w 1945 r. Oddział Napraw, który zaczynał od obsługi jeszcze radzieckich parowozów. Przeprowadzano tu naprawy bieżące, międzypociągowe, awaryjne, okresowo, płukano kotły. Dla realizacji tych zadań wyposażono parowozownię w suwnicę, zapadnię, stanowiska płukania kotłów, warsztaty obrabiarek i kuźnię. Parowozy z Jaworzyny obsługiwały linie do Legnicy i Kamieńca Ząbkowickiego (osobowy i pasażerski), do Jeleniej Góry przez Wałbrzych, do Marciszowa przez Bolków, do Walimia przez Jugowice, z Walimia przez Jedlinę do Wałbrzycha Głównego, do Wrocławia Brochowa oraz do Skalmierzyc. W 1957 roku lokomotywownia dysponowała 39 maszynami, w 1968 r. 32 maszynami, w 1976 - 39 - głównie Ty2 i TKt2 i Tp4, a od lat 60. Ok1 i Ol49. W 1963 r. podległą jaworzynie stała się parowozownia w Dzierżoniowie, która dysponowała parkiem kilkunastu parowozów serii TKi3 obsługując linię do Bielawy, Srebrnej Góry i Ząbkowic, od 1964 zaczęto do Dzierżoniowa przydzielać trakcję spalinową, a od 1965 r. podporzadkowano MD Wrocław Główny. W tym czasie podległą pod Jaworzynę była lokomotywownia w Strzegomiu obsługująca linie na Malczyce, Roztokę, Jawor i manewry w Strzegomiu i Grabinie.

Na przełomie lat 50/60. rozbudowano infrastrukturę parowozowni - powstał nowy budynek administracji, acetylenownia, olejarnia, garaże koło wachlarza, nowe stanowiska piaskowania zbudowane już z myślą o obsłudze trakcji spalinowej i elektrycznej, która dotarła do Jaworzyny w 1965 r. Wówczas to zelektryfikowano dwa tory na terenie parowozowni umożliwiając obsługę elektrowozów. Wprowadzenie trakcji elektrycznej na linię magistralną nr 274 spowodowało znaczący spadek pracy parowozów z Jaworzyny ograniczający się tylko do popychania składów do Wałbrzycha. Utratę pracy skompensowało przeniesienie do parowozowni większej liczby parowozów osobowych Ok1 i Ok49 i przejęcie obsługi linii Piława - Kobierzyce - Wrocław, Malczyce- Legnica, Jawor - Roztoka, Jaworzyna - Kamieniec Ząbk., Wrocław - Ścinawa, Jaworzyna - Jedlina - Kłodzko. W latach 80. na stanie jaworzyńskiej lokomotywowni zostały tylko parowozy serii Ty2. W planie towarowym zatrudnionych było codziennie 10 do 12 maszyn. Pod koniec lat 70. zmodernizowano dźwigi do nawęglania i zlikwidowano sieć trakcyjną na terenie lokomotywowni.

Rok 1986 był ostatnim z wyłączną trakcją parową w Jaworzynie. Od połowy lat 80. prowadzono rozbudowę zaplecza lokomotywowni budując stację paliw wyposażoną w 5 zbiorników na paliwo, 2 na wodę, 5 hydrantów, 3 dystrybutory, stanowisko poboru i spustu oleju. Stację uruchomiono dopiero w 1989 r. z uwagi na braki materiałowe i prace budowlane prowadzone w czynie społecznym, przy czym już od 1987 r. przydzielono do MD Jaworzyna Śl. 20 lokomotyw spalinowych ST43, SM41, SM42, SU42. Szybko spadła liczba potrzebnych parowozów. Na 34 maszyny w 1991 roku już tylko 7 stanowiły parowozy w tym Ty42-1 i TKt48-173 i -145 z Kłodzka. Parowozów już jednak nie przydzielano do obsługi pociągów pasażerskich. Od 1989 r. lokomotywownia Dzierżoniów ponowie stała się podległą lokomotywowni w Jaworzynie Śląskiej. Będące tam na stanie kilkanaście SP42 i SM41 wpisano na ilostan MD Jaworzyna Śl. Jaworzyńskie lokomotywy obsługiwały połączenia do Kamieńca Ząbkowickiego, Marciszowa przez Roztokę, Kamiennej Góry przez Marciszów, Wrocławia przez Dzierżoniów, Wrocławia przez Sobótkę, do Bielawy i Mościska (zdawcze), Jaworzyna - Miłkowice, Jaworzyna - Bolków, Jaworzyna - Świdnica Przedm., Jaworzyna - Strzegom - Malczyce.

Na początku lat 90. zdecydowano o powołaniu na Dolnym Śląsku dwóch skansenów trakcji parowej - w Jaworzynie i w Kłodzku. Jednostki te miały jeszcze czynne parowozy, które można było od razu wykorzystać do pociągów planowych. Wiosną 1991 r. zaplanowano zatrudnienie trzech Ty2 do ruchu pasażerskiego, towarowego i manewrów. W maju 1991 r. zlikwidowano lokomotywownię w Dzierżoniowie, a lokomotywownię w Jaworzynie przemianowano na Zamiejscowy Oddział Eksploatacyjno-Naprawczy podległy MD Wałbrzych Gł. Do 1992 r. ZOEN w Jaworzynie Śl. prowadził normalną, nie muzealną prace. W tym czasie wszystkie ST43 zostały albo odstawione, albo przeniesione do Wałbrzycha. Do Jaworzyny natomiast sprowadzono parowozy, które uzyskały status muzealnych: Tr5-65, Ty42-1, Pt47-112, Ol49-111, Ty2-305 i te parowozy utrzymywano pod parą do połowy 1994 r. Właścicielem skansenu było PKP, które utrzymywało ostatni planowy pociąg Jaworzynka prowadzony trakcją parową do maja 1998 r. (Jaworzyna - Kobierzyce - Wrocław - Żarów - Jaworzyna). Trzy lata wcześniej niepowodzeniem frekwencyjnym skończył się pociąg prowadzony parowozem z Jaworzyny przez Strzegom, Bolków do Marciszowa prowadzony Ty2-305 lub Ty42-1.

Po przekształceniach wynikających z restrukturyzacji grupy PKP skansen w Jaworzynie przypadł PKP Cargo, która zaczęła ewakuować sprawne maszyny do Wolsztyna, a skansen w Jaworzynie został pozbawiony nadzoru, co spowodowało dewastację pozostawionego majątku. Dopiero w 2004 r. obiekty przejęła gmina Jaworzyna Śląska wydzierżawiając majątek tworzacemu się Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku. Przejęto 34 lokomotywy, 41 wagonów, 8 maszyn warsztatowych oraz zabudowania - wszystko znajdowało się w stanie daleko idącej dewastacji. Działalność muzealników doprowadziła do poprawy stanu eksponatów (choć po część z nich upomniało się Muzeum Kolejnictwa w Warszawie), jak i przywrócenia do stanu czynnego parowozu TKt48-18 przejętego na powrót z Wolsztyna.

(moose - za M. Sibilski Lokomotywownia Jaworzyna Śląska, w: Świat Kolei 8/2015, M. Mądry Katalog Muzealiów MPiK w Jaworzynie Śląskiej, wyd. FODPŚ, Jaworzyna Śląska, 2015.

  • /foto/5591/5591301m.jpg
    1978
  • /foto/10511/10511465m.jpg
    1985
  • /foto/8666/8666942m.jpg
    1989
  • /foto/4615/4615973m.jpg
    1991
  • /foto/4938/4938028m.jpg
    1991
  • /foto/4938/4938032m.jpg
    1991
  • /foto/5573/5573049m.jpg
    1991
  • /foto/5573/5573061m.jpg
    1991
  • /foto/5893/5893877m.jpg
    1991
  • /foto/6142/6142088m.jpg
    1991
  • /foto/8665/8665167m.jpg
    1991
  • /foto/8665/8665168m.jpg
    1991
  • /foto/8665/8665169m.jpg
    1991
  • /foto/8665/8665170m.jpg
    1991
  • /foto/8665/8665171m.jpg
    1991
  • /foto/8665/8665680m.jpg
    1991
  • /foto/138/138459m.jpg
    1993 - 1995
  • /foto/5859/5859472m.jpg
    1994
  • /foto/4938/4938037m.jpg
    1995
  • /foto/10457/10457618m.jpg
    1995 - 2000
  • /foto/8700/8700872m.jpg
    1996
  • /foto/357/357714m.jpg
    1999 - 2000
  • /foto/6454/6454031m.jpg
    2000 - 2005
  • /foto/7983/7983348m.jpg
    2000 - 2005
  • /foto/7983/7983356m.jpg
    2000 - 2005
  • /foto/7983/7983357m.jpg
    2000 - 2005
  • /foto/7983/7983358m.jpg
    2000 - 2005
  • /foto/7983/7983363m.jpg
    2000 - 2005
  • /foto/7983/7983365m.jpg
    2000 - 2005
  • /foto/7983/7983369m.jpg
    2000 - 2005
  • /foto/9634/9634550m.jpg
    2004
  • /foto/9648/9648915m.jpg
    2004
  • /foto/9664/9664461m.jpg
    2004
  • /foto/9703/9703584m.jpg
    2004
  • /foto/9708/9708983m.jpg
    2004
  • /foto/9715/9715170m.jpg
    2004
  • /foto/3703/3703422m.jpg
    2005
  • /foto/3725/3725321m.jpg
    2005
  • /foto/3739/3739240m.jpg
    2005
  • /foto/3748/3748449m.jpg
    2005
  • /foto/3750/3750032m.jpg
    2005
  • /foto/3763/3763252m.jpg
    2005
  • /foto/3888/3888642m.jpg
    2005
  • /foto/8613/8613120m.jpg
    2005
  • /foto/8631/8631065m.jpg
    2005
  • /foto/10643/10643280m.jpg
    2005
  • /foto/10644/10644533m.jpg
    2005
  • /foto/10719/10719806m.jpg
    2005
  • /foto/50/50203m.jpg
    2005
  • /foto/160/160294m.jpg
    2006
  • /foto/142/142555m.jpg
    2006
  • /foto/142/142556m.jpg
    2006
  • /foto/142/142557m.jpg
    2006
  • /foto/160/160307m.jpg
    2006
  • /foto/170/170105m.jpg
    2007
  • /foto/170/170112m.jpg
    2007
  • /foto/219/219032m.jpg
    2008
  • /foto/273/273679m.jpg
    2009
  • /foto/273/273949m.jpg
    2009
  • /foto/273/273976m.jpg
    2009
  • /foto/273/273985m.jpg
    2009
  • /foto/273/273987m.jpg
    2009
  • /foto/273/273989m.jpg
    2009
  • /foto/274/274137m.jpg
    2009
  • /foto/277/277903m.jpg
    2009
  • /foto/277/277904m.jpg
    2009
  • /foto/277/277905m.jpg
    2009
  • /foto/278/278372m.jpg
    2009
  • /foto/278/278373m.jpg
    2009
  • /foto/278/278374m.jpg
    2009
  • /foto/278/278721m.jpg
    2009
  • /foto/279/279052m.jpg
    2009
  • /foto/282/282441m.jpg
    2009
  • /foto/4240/4240826m.jpg
    2011
  • /foto/4240/4240827m.jpg
    2011
  • /foto/4240/4240829m.jpg
    2011
  • /foto/4240/4240831m.jpg
    2011
  • /foto/4240/4240832m.jpg
    2011
  • /foto/4240/4240833m.jpg
    2011
  • /foto/4240/4240841m.jpg
    2011
  • /foto/4240/4240843m.jpg
    2011
  • /foto/4240/4240846m.jpg
    2011
  • /foto/4240/4240847m.jpg
    2011
  • /foto/4240/4240848m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247871m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247872m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247873m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247874m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247875m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247876m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247877m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247878m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247879m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247880m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247893m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247895m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247897m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247899m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247900m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247901m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247902m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247903m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247904m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247907m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247908m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247909m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247910m.jpg
    2011
  • /foto/4247/4247911m.jpg
    2011
  • /foto/3659/3659009m.jpg
    2012
  • /foto/3659/3659041m.jpg
    2012
  • /foto/3659/3659082m.jpg
    2012
  • /foto/3659/3659140m.jpg
    2012
  • /foto/3659/3659277m.jpg
    2012
  • /foto/3661/3661505m.jpg
    2012
  • /foto/3661/3661533m.jpg
    2012
  • /foto/3661/3661562m.jpg
    2012
  • /foto/3661/3661593m.jpg
    2012
  • /foto/3661/3661639m.jpg
    2012
  • /foto/3661/3661669m.jpg
    2012
  • /foto/3869/3869471m.jpg
    2013
  • /foto/4430/4430194m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248854m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248872m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248873m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248874m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248875m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248876m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248879m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248880m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248881m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248882m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248883m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248884m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248885m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248886m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248887m.jpg
    2013
  • /foto/4248/4248888m.jpg
    2013
  • /foto/4109/4109955m.jpg
    2013
  • /foto/4113/4113417m.jpg
    2013
  • /foto/4114/4114550m.jpg
    2013
  • /foto/4114/4114563m.jpg
    2013
  • /foto/4117/4117897m.jpg
    2013
  • /foto/4123/4123932m.jpg
    2013
  • /foto/4129/4129863m.jpg
    2013
  • /foto/4145/4145633m.jpg
    2013
  • /foto/4149/4149151m.jpg
    2013
  • /foto/4151/4151808m.jpg
    2013
  • /foto/4760/4760719m.jpg
    2014
  • /foto/4760/4760911m.jpg
    2014
  • /foto/4760/4760919m.jpg
    2014
  • /foto/4885/4885452m.jpg
    2014
  • /foto/4893/4893006m.jpg
    2014
  • /foto/6147/6147136m.jpg
    2014
  • /foto/6147/6147144m.jpg
    2014
  • /foto/6484/6484281m.jpg
    2014
  • /foto/6341/6341792m.jpg
    2015
  • /foto/6341/6341794m.jpg
    2015
  • /foto/6341/6341795m.jpg
    2015
  • /foto/6229/6229142m.jpg
    2016
  • /foto/7587/7587401m.jpg
    2018
  • /foto/7587/7587437m.jpg
    2018
  • /foto/7587/7587458m.jpg
    2018
  • /foto/7587/7587465m.jpg
    2018
  • /foto/7587/7587483m.jpg
    2018
  • /foto/7587/7587484m.jpg
    2018
  • /foto/7587/7587488m.jpg
    2018
  • /foto/7587/7587491m.jpg
    2018
  • /foto/7587/7587499m.jpg
    2018
  • /foto/7587/7587526m.jpg
    2018
  • /foto/7587/7587532m.jpg
    2018
  • /foto/10656/10656108m.jpg
    2023
  • /foto/10673/10673637m.jpg
    2023
  • /foto/10690/10690638m.jpg
    2023
  • /foto/10696/10696340m.jpg
    2023
  • /foto/10703/10703820m.jpg
    2023
  • /foto/10718/10718500m.jpg
    2023
  • /foto/10749/10749670m.jpg
    2023
  • /foto/10789/10789396m.jpg
    2023
  • /foto/10794/10794349m.jpg
    2023

Zdzisław K. - zbiory prywatne

Poprzednie: pl. Rynek Strona Główna Następne: ul. Anny św.