MENU
Pietrzyków - dwór

Dodał: Thor° - Data: 2006-09-26 23:41:12 - Odsłon: 2999
wrzesień 2006


Dwór w Pietrzykowie zwany również pałacem powstał w XVIII w. Później w II poł. XIX w. uległ przebudowie. Niegdyś dookoła dworu rozciągał się czterohektarowy park.

Wieś Pietrzyków, położona na terenie gminy Dobromierz, powstała na terenie górskim. Założono ją stosunkowo późno, bowiem dopiero w II poł. XIV wieku, w ramach akcji kolonizacyjnej na prawie niemieckim. Składała się początkowo w zasadzie z dwóch odrębnych miejscowości zwanych Hohenpetersdorf i Wiesenberg.

Od początku istnienia wsi na terenie Pietrzykowa obecny był folwark rycerski, którego pierwszymi znanymi właścicielami byli członkowie rodu von Czirnen. W 1369 r., w momencie, w którym wieś wspomniano po raz pierwszy źródłowo, Hannos von Czirnen oddał w zastaw należący do niego majątek w Pietrzykowie swemu szwagrowi Cuntschkowi von Liebenthal. Przypuszczać zatem należy, iż ta stosunkowo dużych rozmiarów wieś o charakterze łańcuchowym skupiała się przy majątku rycerskim, a część mieszkańców wsi utrzymywała się w tej górzystej okolicy właśnie z pracy na rzecz dziedzica wioski. Niewątpliwie na terenie wsi reprezentowani byli również tzw. bogaci chłopi, czyli kmiecie, posiadający jednołanowe gospodarstwa, którzy jeszcze w 1576 r. stanowili sporą grupę w liczbie 20. Co ciekawe, w pobliżu wsi, na wzgórzu zwanym „Hausberg” („Zamkową Górą”, od staroniem. Hus = zamek, dwór, obecnie bez nazwy) wznosił się średniowieczny zamek, który wraz z folwarkiem leżącym na terenie wsi należał do Nitsche Stolcza. Tenże we wspomnianym roku 1369 odsprzedał go wraz ze swym majątkiem wspomnianemu powyżej Hannosowi von Czirnen. Ciekawostką jest, iż ślady tego zamku, z wyraźną fosą, resztkami murów, a nawet studnią czy też cysterną, widoczne były jeszcze w I poł. XX wieku. O jego dziejach nic bliższego nie wiadomo.

Hannos von Czirnen, jako właściciel Pietrzykowa, prowadził bardzo aktywną politykę gospodarczą, polegającą na wykupie wszelkich działów pozostających w rękach innych właścicieli. Oprócz wspomnianych wcześniej, zakupił on także dobra Heydenricha von Tscherticza, leżące na terenie obu wspomnianych części wsi, czyli Hohenpetersdorfu i Wiesenbergu. Interesujące jest, iż w Pietrzykowie istniała kaplica dotowana przez rodzinę von Czirnen. Nosiła ona wezwanie Najświętszej Marii Panny i Wszystkich Świętych, a jej wnętrze zdobił ołtarz ku czci głównej patronki. Nie wiadomo wszakże, gdzie konkretnie stała, bowiem w dokumencie z 1410 r. wspomina się, iż znajduje się „uf deme hause zu Petirsdorf”, czyli „na zamku w Pietrzykowie” bądź „we dworze w Pietrzykowie”. Obiekt ten nie przetrwał do naszych czasów. W 1396 r. Cunrad von Czirnen sprzedał Pietrzyków rycerzowi Nickelowi von Schweinichen.

Niestety, niewiele wiadomo na temat losów wsi w okresie nowożytnym. O kolejnych właścicielach dowiadujemy się dopiero dla 1576 r., gdy na tutejszym majątku zasiadała rodzina von Borsnitz. Po wojnie trzydziestoletniej, w 1658 r. Pietrzyków należał do Christopha Gottlieba von Nimptscha. W 1740 r. majątkiem tutejszym gospodarowała pani von Berg, następnie Alexander von Maxen, zaś około 1785 r. pani pułkownikowa von Hohendorf. Zgodnie z relacją Friedricha Albrechta Zimmermanna, wieś w 1785 r. składała się z 1 folwarku, 13 gospodarstw bogatych kmieci (wyraźny regres w stosunku do 1576 r.), 33 zagrodników oraz 26 chałupników. Na jej terenie (łącznie z przysiółkiem o nazwie Pilzhäuser – Grzybowe Domy) zamieszkiwało ją 244 ludzi. W 1845 r. na terenie wsi stało 71 domów. Mieszkało tu 537 osób, z czego zaledwie 18 było wyznania katolickiego. W tutejszym majątku hodowano 600 sztuk owiec merynosów oraz 207 sztuk bydła. Zajęciem ludności oprócz uprawy roli było również tkactwo. Na terenie Pietrzykowa stał młyn wodny, wiatrak oraz browar. Przysiółek „Pilzhäuser” nazywano w tym czasie Neu-Petersdorf (Nowym Pietrzykowem). W 1845 r. składał się z 10 domów i mieszkało tu 57 osób, z czego 5 było wyznania katolickiego.

Z kolejnych właścicieli dobra rycerskiego w Pietrzykowie wymienić należy: Annę hrabinę von Nayhaus-Cormons, z domu v. Treskow (1876 r.), E. Loudovici (w latach 1886-1894), Arthura Hirscha (1894-1917), Heinricha Müllera (1917-1921), Friedricha Wilhelma Malcomeßa (1921-1931). W 1931 r. majątek zakupiła pani Hildegard von Kalckreuth, z domu Seydel wraz z dr Hansem Seydelem. Generalnym plenipotentem właścicieli, a zarazem rządcą majątku, który stale przebywał na terenie wioski, był Wilhelm von Kalckreuth. Dobra rycerskie obejmowały wówczas 213 ha (z czego 109 ha przypadało na pola uprawne), a w skład majątku wchodziła także cegielnia i mleczarnia. Tutejszy pałac, czy też dwór, którego trzon pochodził z okresu baroku, przebudowano w II poł. XIX w. Warto wspomnieć, iż na terenie wsi znajduje się również kaplica pw. Serca Pana Jezusa, a tutejsza ludność wyznania katolickiego podlega pod parafię w Dobromierzu.

Za:

Pałac został wzniesiony ok. poł. XVII w., zmodernizowany ok. poł. XVIII w., gruntownie przebudowany w duchu historyzmu po poł. XIX w. Jest to budowla złożona na rzucie kwadratu z centralnie umieszczoną, sklepioną sienią. W pomieszczeniach parteru zachowane są sklepienia krzyżowo - lunetowe, a w fasadzie frontowej manierystyczny portal. Elewacje pałacu są skromne, ozdobione gzymsami nadokiennymi. Pałac jest cennym przykładem architektury rezydencjonalnej. Pałac poprzedza zespół zabudowań folwarcznych, za nim rozciąga się park, który założono w latach 40-tych XIX wieku. Z tego okresu pochodzą m.in. lodownia i fontanna oraz nasadzenia wzdłuż północnego odcinka muru. Reliktem XVII-wiecznego założenia dworskiego jest fosa oraz, nieco później posadzone, lipy na grobli. Całość stanowi cenny zespół zieleni.

Przedmiotem ochrony konserwatorskiej jest pałac (nr rej. zab. 800/Wł z dn. 14.05.1981 r.), oraz park (nr rej. zab. 861/Wł z dn. 18.09.1981 r.). Zespół zabudowań folwarku ujęty jest w wykazie zabytków.

  • /foto/348/348550m.jpg
    1900 - 1920
  • /foto/3581/3581683m.jpg
    1905 - 1908
  • /foto/3581/3581745m.jpg
    1910
  • /foto/3681/3681539m.jpg
    1910
  • /foto/9935/9935171m.jpg
    1929
  • /foto/107/107341m.jpg
    2006
  • /foto/348/348557m.jpg
    2009
  • /foto/3415/3415448m.jpg
    2012
  • /foto/4967/4967184m.jpg
    2014
  • /foto/4967/4967186m.jpg
    2014
  • /foto/4967/4967187m.jpg
    2014
  • /foto/4967/4967190m.jpg
    2014

Thor°

Poprzednie: pl. Rynek Strona Główna Następne: Dwór Pietrzyków


Thor | 2006-09-26 23:42:06
Więcej na temat dworu tutaj
W.W. | 2006-09-27 00:07:05
Ooo, ciekawy dwór. Szczyt pełni rolę frontu, przez co wszystkie fasady wyglądają na równie ważne. I do tego (być może tylko pozornie) ładnie utrzymany - bez szpanu i wielkiej kasy, ale kulturalnie. Chciałbym, żeby wszystkie tak wyglądały...
Thor | 2006-09-27 00:13:25
Rzeczywiście ładnie utrzymany. Obecnie pełni funkcje budynku wielorodzinnego. Bardzo ciekawe miejsce na uboczu drogi Bolków - Strzegom. Chyba juz gdzieś i kiedyś wspominałem, że na DŚ jest wiele bardzo mało znanych rezydencji ;)