Neogotycki pałac w formie obronnego zamku powstał na zamówienie Carla Friedricha von Kulmiza, byłego porucznika artylerii, który po odejściu (ze względu na stan zdrowia) z wojska zajął się budową linii kolejowych na Śląsku. Podczas pozyskiwania w latach 1842-1843 piasku i żwiru do wznoszenia nasypów kolejowych odkrył pomiędzy Żarowem i Łażanami pokłady węgla brunatnego i kaolinu. Natychmiast wykorzystał te odkrycia, uruchamiając jeszcze w 1842 roku produkcję cegieł, dachówek i kafli, a od 1850 roku ...
Neogotycki pałac w formie obronnego zamku powstał na zamówienie Carla Friedricha von Kulmiza, byłego porucznika artylerii, który po odejściu (ze względu na stan zdrowia) z wojska zajął się budową linii kolejowych na Śląsku. Podczas pozyskiwania w latach 1842-1843 piasku i żwiru do wznoszenia nasypów kolejowych odkrył pomiędzy Żarowem i Łażanami pokłady węgla brunatnego i kaolinu. Natychmiast wykorzystał te odkrycia, uruchamiając jeszcze w 1842 roku produkcję cegieł, dachówek i kafli, a od 1850 roku produkcję cegieł szamotowych. W tym samym okresie założył odlewnię żeliwa, w której przetapiano okoliczny złom, i niewielką hutę szkła, gdzie wytwarzano głównie butelki, ale także, na przykład, ozdobne żyrandole. Jako jeden z pierwszych zastosował w niej opalanie gazowe. Zgromadzony w ciągu dekady majątek pozwolił na rozpoczęcie budowy siedziby rodowej na terenie osady przemysłowej Ida- und Marienhütte, która należała administracyjnie do Łażan, a do Żarowa została włączona dopiero w 1937 r. W sąsiedztwie pałacu powstała ujeżdżalnia, stajnie, szklarnie i inne zabudowania gospodarcze oraz park. Kulmiz był bardzo przedsiębiorczy i obrotny. Sukces odniesiony w jednej dziedzinie skutkował inwestycjami w innej. Swoją działalność rozpoczynał bez znaczących środków finansowych, bez technicznego czy kupieckiego wykształcenia, ale w zaufaniu do swych niezwykłych praktycznych zdolności i umiejętności wyniesionych z wojska. Cały czas miał otwarte oczy na rosnące potrzeby szybko zmieniającego się rynku. Trafnymi decyzjami pozyskiwał dla gospodarki nowe surowce, wykorzystując do swych celów zdobycze nauki i techniki. W 1858 roku założył fabrykę chemiczną Silesia, która na bazie lokalnych złóż pirytu zaczęła wytwarzać kwas siarkowy i nawozy sztuczne - superfosfat. Szybko jednak potrzebne były nowe złoża pirytów, które importował z Rio Tinto w Hiszpani, a które dopływały flotą odrzańską do Wrocławia. Aby nie transportować rud do Żarowa - wybudował drugą fabrykę chemiczna w podwrocławskich Wojszycach. "Silesia" należała do największych zakładów chemicznych na Śląsku i znana była w całych Niemczech. Kulmiz jednocześnie, przy kilkudziesięciu nowo powstałych stacjach kolejowych, od Żarowa, Kątów Wrocławskich i Świdnicy począwszy, na Jeleniej Górze, Zgorzelcu, Wrocławiu i Berlinie skończywszy, stworzył imponującą sieć handlową. W 30 oddziałach zatrudnionych było około 500 urzędników i robotników, a sprzedawano w nich, oprócz towarów pochodzących z własnych fabryk, również węgiel z kopalń wałbrzyskich, drewno i materiały budowlane. Rosnący kapitał pozwolił na rozbudowę pałacu która trwała aż do lat 90. XIX w. Równocześnie rozpoczął w 1870 roku budowę drugiego pałacu w Mrowinach. Po śmierci w 1874 r. Carla Friedricha von Kulmiza, który, zgodnie ze swoją wolą, został pochowany w grobowcu na terenie parku (podobnie jak zmarła pięć lat później jego żona Maria), w zamku mieszkali przedstawiciele kolejnych pokoleń rodziny. Częstym gościem był słynny pruski feldmarszałek Helmuth von Moltke. Maria, żona Eugena, najmłodszego syna Carla Friedricha von Kulmiza, była bratanicą feldmarszałka. W części zamku znajdowały się pomieszczenia biurowe „Silesii”, także mieszkania dla pracowników żarowskich fabryk. Podczas I wojny światowej urządzono w nim lazaret. Po zakończeniu II wojny światowej przez ponad rok zamek był siedzibą czterdziestoosobowego oddziału żołnierzy Armii Czerwonej. W 1946 r. zamieszkali w nim pierwsi Polacy i taki stan trwa do dnia dzisiejszego.
Pałac to monumentalny, trzykondygnacyjny budynek wykonany z nieotynkowanej cegły, założony na planie wydłużonego prostokąta. Podpiwniczony, nakryty dwuspadowym dachem, z kilkoma oddzielnymi klatkami schodowymi. Jego najstarsza, północna cześć, nawiązująca architekturą do neogotyckich, romantycznych zamków angielskich, powstała na początku lat pięćdziesiątych XIX w. Posiada urozmaiconą formę rozczłonkowaną ryzalitami (wysuniętymi fragmentami budynku na całej jego wysokości), wieżami, gankami i wykuszami (nadwieszonymi występami na zewnętrznej ścianie budynku). Murowany ceramiczny detal wykonano przy użyciu cegły glazurowanej (gzymsy, obramienia okien, drzwi i szczytów, plastry, lizeny, sterczyny). Całość zwieńczona jest blankami, czyli ozdobnymi, prostokątnymi wycięciami w murach i na szczytach budowli. W latach sześćdziesiątych XIX w. kontynuowano rozbudowę w kierunku południowym, z zachowaniem w miarę jednorodnego stylistycznie charakteru, by ostatecznie zakończyć ją w latach dziewięćdziesiątych XIX w. budynkiem skrzydłowym od strony zachodniej. Szczególnie atrakcyjnie prezentuje się pałac właśnie od strony parku za sprawą prostokątnych i okrągłych wież oraz balkonów i loggii.
janusz50938 (skorygował i istotnie uzupełnił moose)
Pokaż więcej
Pokaż mniej
/
